Η λεϊσμανίαση είναι ένα χρόνιο νόσημα που απαντάται στο σκύλο και άλλα μέλη της οικογένειας των κυνιδών ( λύκος , τσακάλι , αλεπού ) στη γάτα , στα τρωκτικά , τα ερπετά , τη νυχτερίδα και τον ανθρωπο . Συνήθως απαντάται στις χώρες της μεσογείου , στη μέση ανατολή και στην ανατολική Αφρική.
Την ασθένεια προκαλεί ένα πρωτόζωο Leishmania infantum την οποία μεταδίδουν διάφορα είδη σκνίπας (Phlebotomus spp ) . Υπάρχουν περίπου 700 είδη σκνίπας στον κόσμο από τα οποία μόνο 30 μεταδίδουν το παράσιτο. Στην Ελλάδα υπάρχουν 12 είδη σκνίπας από τα οποία ένα είναι επιβεβαιωμένος φορέας της λεϊσμανίωσης και τη μεταδίδει στο σκύλο και τρία είδη τα οποία είναι πιθανοί φορείς του παρασίτου , δύο για τον άνθρωπο και ένα για το σκύλο.
Οι σκνίπες παρουσιάζουν προτίμηση για τον ξενιστή που θα τσιμπήσουν, έτσι υπάρχουν είδη τα οποία τσιμπούν μόνο τον άνθρωπο , άλλα που τσιμπούν μόνο το σκύλο ή άλλα ζώα και τέλος υπάρχουν σκνίπες που τσιμπούν παραπάνω από ένα είδη ζώων.
Στην Ελλάδα ,τα τελευταία 50 χρόνια εμφανίζονται περίπου 8-108 κρούσματα λεϊσμανίωσης ,αριθμός μικρός σε σχέση με τα 300 που αναφέρονται σε Ισπανία, Ν. Γαλλία και Ν.Ιταλία. Αυτό συμβαίνει επειδή λείπει το είδος της σκνίπας η οποία μεταδίδει το παράσιτο στο σκύλο και τον άνθρωπο .Επίσης, σε περιοχές όπου η λεϊσμανίωση στο σκύλο είναι σε υψηλά ποσοστά ,όπως είναι η Χαλκιδική και η Θεσσαλονίκη, τα κρούσματα στον άνθρωπο είναι μόλις οκτώ τα τελευταία πενήντα χρόνια! Στη χώρα μας το ποσοστό των μολυσμένων σκύλων ποικίλει από περιοχή σε περιοχή ( 0,7-48,7%) και αυτό είναι μόνο ενδεικτικό γιατί δεν έχει καταγραφεί το σύνολο των σκύλων στην Ελλάδα .
Η ασθένεια, όπως είπαμε , μεταδίδεται με τη σκνίπα (Phlebotomus spp) η οποία επιτίθεται στο θύμα της μετά τη δύση του ηλίου και όταν αυτό είναι ακίνητο. Απομυζεί αίμα που είναι απαραίτητο για την ωρίμανση των αυγών της κάθε 3-5 ημέρες και προτιμάει περιοχές του δέρματος που έχουν ελαφριά τριχοφυΐα όπως είναι η περιοχή γύρω από τα μάτια ,το πτερύγιο των αυτιών κ.α. Η περίοδος της σκνίπας στην Ελλάδα είναι από το Μάιο εως το Νοέμβριο
Ο μολυσμένος ξενιστής( σκύλος ,αλεπού τρωκτικά άνθρωπος, κ.α.) είναι η αποθήκη του παρασίτου στη φύση. Η μόλυνση του ζώου γίνεται μετά από τσίμπημα μολυσμένης σκνίπας στο σώμα της οποίας το παράσιτο έχει μείνει για 8-10 ημέρες ώστε να ωριμάσει. Σε σπάνιες περιπτώσεις έχει παρατηρηθεί η ενδομητριακή μόλυνση και σε περιπτώσεις ανοσοκατεσταλμένων ατόμων έχουν μολυνθεί από μετάγγιση αίματος. Το σάλιο της σκνίπας , που εισάγεται στο δέρμα του ζώου με το τσίμπημα, περιέχει ισχυρούς αντιπηκτικούς, αναισθητικούς και ανοσοκατασταλτικούς παράγοντες οι οποίοι το ευνοούν ώστε να μπει στο αίμα και να αρχίσει να πολλαπλασιάζεται στα λευκά αιμοσφαίρια καταστρέφοντας έτσι το αμυντικό σύστημα του ζώου.
Τα συμπτώματα εμφανίζονται 4-18 μήνες μετά το τσίμπημα της σκνίπας, αυτό εξαρτάται από το πόσο δυνατό είναι το ανοσοποιητικό σύστημα του ζώου. Στην αρχή εμφανίζεται τριχόπτωση γύρω από τα μάτια και στη μύτη, πιτυρίαση και κακή όψη τριχώματος, διογκωμένοι λεμφαδένες, ωχροί βλεννογόνοι, δερματικά προβλήματα και έλκη στο δέρμα και τους βλεννογόνους, ρινικό έκκριμα και επίσταξη, καταβολή της θρέψης κατάπτωση, πυρετός , γαστρεντερίτιδες. Ένα χαρακτηριστικό σύμπτωμα είναι και η ονυχογρύπωση, δηλαδή η υπέρμετρη και γρήγορη αύξηση των νυχιών.
Όπως γίνεται αντιληπτό και από την ποικιλία και πληθώρα των συμπτωμάτων , η διάγνωση της λεϊσμανίωσης είναι πολύ δύσκολη. Για να πούμε ότι ένα ζώο έχει την ασθένεια θα πρέπει να συσχετίσουμε το ιστορικό τα συμπτώματα και τις εξετάσεις αίματος.
Η θεραπεία υπάρχει όμως είναι ακριβή, μακροχρόνια και έχει μεγαλύτερες πιθανότητες επιτυχίας όσο πιο πρώιμο είναι το στάδιο της ασθένειας. Τα αντιβιοτικά που χρησιμοποιούμε είναι αρκετά ισχυρά και μπορούν να προκαλέσουν βλάβες στα νεφρά, γι’ αυτό πρέπει προτού αρχίσουμε θεραπεία να ελέγξουμε τη γενική κατάσταση του ζώου και μετά να προχωρήσουμε με το ανάλογο φαρμακευτικό σχήμα. Συνήθως χρησιμοποιούμε έναν συνδυασμό ανθρώπινων και κτηνιατρικών φαρμάκων ώστε και το παράσιτο να σκοτώσουμε και το αμυντικό σύστημα του ζώου να δυναμώσουμε και τη λιγότερη ζημία να κάνουμε στον οργανισμό του.
Επειδή οι φορείς του παρασίτου είναι 30 φορές περισσότεροι από τα νοσούντα ζώα μεγάλο ρόλο παίζει η προστασία του σκύλου μας από τα τσιμπήματα των σκνιπών. Τα μέτρα που μπορούμε να λάβουμε για να προφυλάξουμε το σκύλο μας είναι : κατά την περίοδο της σκνίπας ( Μάιος-Νοέμβριος) να βάζουμε στο σκύλο μας εντομοαπωθητικά λουριά ή αμπούλες, κατά προτίμηση συνδυασμός και των δύο. Μετά τη δύση του ηλίου θα πρέπει ο σκύλος μας να μένει σε περιορισμένο χώρο που να είναι περιφραγμένος με ψιλή σήτα η μέσα στο σπίτι και τέλος πρέπει να καταπολεμήσουμε τη σκνίπα.
Οι σκνίπες προτιμούν το σκοτάδι για να τρέφονται ενώ περνούν τη μέρα σε σκιερά και υγρά μέρη. Έτσι λοιπόν πρέπει να ψεκάζουμε με εντομοκτόνο όλα τα πιθανά μέρη που μπορεί να κρύβονται όπως χαραμάδες σε μάντρες γρασίδι η πυκνή βλάστηση κοντά σε νερό, μέσα σε αποθήκες και υπόγεια κ.α. Τέλος 2 φορές το χρόνο τουλάχιστον πρέπει να πηγαίνουμε το σκύλο μας στον κτηνίατρο για να του κάνει κάποιες εξετάσεις ώστε εάν ο σκύλος μας μολυνθεί να προλάβουμε την ασθένεια στην αρχή.
